همه ی روش های جلوگیری از بارداری (طبیعی، مانع و هورمونی)
همه چیز در مورد انواع روش های پیشگیری از بارداری که هر فرد بالغی باید بداند
پیشگیری از بارداری به مجموعه روش‌ها و اقداماتی گفته میشود که با هدف جلوگیری از بارداری ناخواسته و کنترل زمان بچه‌دار شدن استفاده میشود. این روش‌ها شامل طیف وسیعی از گزینه‌ها از جمله روشهای طبیعی، مانع فیزیکی، هورمونی، دستگاه‌های داخل رحمی (IUD)، روشهای اضطراری و دائمی می‌شوند. انتخاب بهترین روش پیشگیری از بارداری بستگی به عوامل مختلفی مانند سن، سلامت، تعداد شرکای جنسی و تمایل به بارداری در آینده دارد.
استفاده از روشهای پیشگیری از بارداری میتواند به زوج‌ها کمک کند تا با اطمینان بیشتری به برنامه‌ریزی خانواده خود بپردازند و از بروز بارداری‌های ناخواسته جلوگیری کنند. برخی از روشهای مؤثرتر شامل کاندوم مردانه و زنانه، قرصهای ضد بارداری، IUD و تزریق‌های هورمونی هستند. این روش‌ها بسته به نحوه استفاده و دقت در اجرای آن‌ها، میتوانند تا ۹۹٪ مؤثر باشند.
با این حال، لازم است توجه داشت که هر یک از این روش‌ها دارای مزایا و معایب خاص خود هستند. به عنوان مثال، کاندومها علاوه بر پیشگیری از بارداری، از انتقال بیماریهای مقاربتی نیز جلوگیری می‌کنند، در حالی که قرصهای ضد بارداری به تنظیم چرخه قاعدگی کمک می‌کنند. در نهایت، مشورت با یک متخصص بهداشتی برای انتخاب بهترین روش پیشگیری از بارداری بسیار مهم است. همچنین، در نظر داشته باشید که بچه‌دار شدن نیز مزایای بسیاری دارد که شامل افزایش شادی خانواده و تقویت روابط خانوادگی میشود.
سوالات متداول در مورد روش های جلوگیری از بارداری
آیا استفاده از روشهای هورمونی پیشگیری از بارداری باعث افزایش وزن میشود؟
برخی زنان ممکن است با استفاده از روشهای هورمونی مانند قرصهای ضد بارداری یا ایمپلنتها، افزایش وزن را تجربه کنند. این تغییرات میتواند به دلیل نگهداری آب در بدن یا تغییرات در اشتها باشد. با این حال، همه زنان این تجربه را ندارند و اثرات ممکن است فرد به فرد متفاوت باشد.
آیا استفاده از IUD میتواند باعث عفونت شود؟
احتمال عفونت پس از نصب IUD در چند هفته اول کمی افزایش مییابد، اما این خطر بسیار نادر است. رعایت بهداشت و انجام معاینات منظم توسط پزشک میتواند به کاهش این خطر کمک کند. در صورت مشاهده هر گونه علامت عفونت، مانند تب، درد شدید یا ترشحات غیرعادی، باید فوراً به پزشک مراجعه کنید.
آیا قرصهای ضد بارداری میتوانند باعث نازایی شوند؟
قرصهای ضد بارداری به طور کلی باعث نازایی نمیشوند. پس از قطع مصرف قرص، توانایی باروری معمولاً به حالت طبیعی باز میگردد. با این حال، برخی زنان ممکن است نیاز به چند ماه زمان داشته باشند تا سیکل قاعدگی منظم شود.
آیا میتوان از روشهای پیشگیری از بارداری در دوران شیردهی استفاده کرد؟
بله، برخی روشهای پیشگیری از بارداری برای زنان شیرده مناسب هستند. قرصهای پروژستینی (مینی پیل)، IUD، و برخی از روشهای مانع مانند کاندومها از جمله روشهایی هستند که میتوانند در دوران شیردهی استفاده شوند بدون اینکه بر تولید شیر تأثیر بگذارند.
آیا استفاده از کاندوم به تنهایی کافی است؟
کاندومها یکی از مؤثرترین روشهای پیشگیری از بارداری و محافظت در برابر بیماریهای مقاربتی هستند، اما هیچ روش پیشگیری ۱۰۰٪ مؤثر نیست. برای افزایش میزان حفاظت، میتوان کاندوم را با دیگر روشهای پیشگیری از بارداری ترکیب کرد.
آیا استفاده طولانیمدت از روشهای هورمونی باعث مشکلات سلامتی میشود؟
استفاده طولانیمدت از روشهای هورمونی مانند قرصهای ضد بارداری یا IUDهای هورمونی معمولاً بیخطر است، اما ممکن است برخی زنان عوارض جانبی مانند سردرد، تغییرات خلقی یا نوسانات وزنی را تجربه کنند. مهم است که با پزشک خود درباره هر گونه نگرانی یا عوارض احتمالی صحبت کنید و به طور منظم تحت معاینه قرار بگیرید.
آیا روشهای طبیعی پیشگیری از بارداری مؤثر هستند؟
روشهای طبیعی مانند پیگیری دمای پایه بدن و مشاهده ترشحات دهانه رحم میتوانند در پیشگیری از بارداری مؤثر باشند، اما نیاز به دقت و پایبندی زیادی دارند و میزان خطای بیشتری نسبت به روشهای هورمونی یا مانع دارند.
آیا میتوان پس از بستن لولههای رحمی دوباره باردار شد؟
بستن لولههای رحمی یک روش دائمی پیشگیری از بارداری است و بازگشت آن معمولاً دشوار و ناپایدار است. اگرچه در برخی موارد عمل جراحی بازگشت ممکن است، اما همیشه موفقیتآمیز نیست و نباید به عنوان یک گزینه موقت در نظر گرفته شود.
آیا قرصهای اضطراری ضد بارداری میتوانند به عنوان روش پیشگیری معمول استفاده شوند؟
قرصهای اضطراری ضد بارداری برای استفاده مکرر توصیه نمیشوند و باید فقط در موارد اضطراری استفاده شوند. این قرصها میتوانند باعث تغییرات در چرخه قاعدگی و عوارض جانبی مانند تهوع و استفراغ شوند. برای پیشگیری منظم از بارداری، بهتر است از روشهای دیگر مانند قرصهای روزانه، IUD، یا کاندوم استفاده شود.
روشهای طبیعی جلوگیری از بارداری
پیش از شروع مطالعه بررسی و مقایسه روش های مختلف جلوگیری از بارداری، می توانید در این کلیپ نیز مقایسه کاملی از روش های پیش گیری از بارداری و بررسی هر کدام را برای انتخاب بهترین روش مناسب خودتان، تماشا کنید:
روش خروج (عقب‌نشینی) یا پول اوت
روش خروج یا عقب‌نشینی یکی از قدیمی‌ترین و ساده‌ترین روشهای جلوگیری از بارداری است که به معنای خارج کردن آلت مرد قبل از انزال است. این روش بر این اصل استوار است که اسپرم‌ها نباید وارد واژن زن شوند تا احتمال بارداری کاهش یابد.
میزان اثرگذاری این روش حدود ۸۰٪ است، به این معنا که از هر ۱۰۰ زن که از این روش استفاده می‌کنند، حدود ۲۰ نفر ممکن است باردار شوند. این روش هیچ هزینه‌ای ندارد و همواره قابل اجراست، اما نیازمند کنترل و تجربه‌ی بالای مرد است.
ریسک‌ها و ملاحظات:
- احتمال وجود اسپرم در مایعات پیش‌انزالی
- نیاز به هماهنگی و اعتماد بالا بین زوجین
- احتمال کاهش لذت جنسی به دلیل تمرکز بر خروج به موقع
روشهای مبتنی بر آگاهی از باروری (FABMs)
این روش‌ها بر پایه شناسایی و پیگیری دوره‌های باروری زنانه عمل می‌کنند. به طور کلی، این روش‌ها شامل موارد زیر هستند:
- روش تقویمی
در این روش، زن با پیگیری و ثبت روز‌های سیکل قاعدگی خود، روز‌های باروری را تخمین می‌زند و در این روز‌ها از برقراری رابطه جنسی خودداری میکند یا از روشهای دیگر جلوگیری از بارداری استفاده میکند.
- پیگیری دمای پایه بدن
در این روش، زن هر روز صبح قبل از بلند شدن از بستر، دمای پایه بدن خود را اندازه‌گیری میکند. تغییرات دمای بدن میتواند نشانه تخمک‌گذاری باشد. افزایش دمای پایه بدن معمولاً نشان‌دهنده پایان دوره باروری است.
- مشاهده ترشحات دهانه رحم
در این روش، زن با مشاهده و بررسی تغییرات در ترشحات دهانه رحم خود، زمان تخمک‌گذاری را تشخیص می‌دهد. ترشحات شفاف و کشسان نشانه باروری بالا هستند، در حالی که ترشحات غلیظ و چسبنده نشانه دوره غیر باروری هستند.
میزان اثرگذاری این روش‌ها بین ۷۶٪ تا ۸۸٪ متغیر است، به این معنا که از هر ۱۰۰ زن که از این روش‌ها استفاده می‌کنند، حدود ۱۲ تا ۲۴ نفر ممکن است باردار شوند. این روش‌ها نیازمند دقت و پیگیری مداوم هستند و میتوانند برای زوج‌هایی که تمایل به استفاده از هورمون‌ها یا دستگاه‌های پیشگیری ندارند، مناسب باشند.
ریسک‌ها و ملاحظات:
- نیاز به آموزش و درک صحیح از سیکل قاعدگی
- احتمال خطا در تشخیص روز‌های باروری
- عدم حفاظت در برابر بیماریهای مقاربتی
- تأثیرات استرس و تغییرات بدن بر دقت روش‌ها
در نهایت، اگرچه روشهای طبیعی پیشگیری از بارداری میتوانند برای برخی افراد مناسب باشند، اما باید توجه داشت که هیچ روشی صد در صد مؤثر نیست. مشورت با یک متخصص بهداشتی میتواند به زوج‌ها کمک کند تا بهترین روش را بر اساس نیازها و شرایط خود انتخاب کنند.
روش های پیشگیری از بارداری با مانع فیزیکی
کاندوم‌های مردانه
کاندوم‌های مردانه یکی از رایج‌ترین و مؤثرترین روشهای پیشگیری از بارداری و جلوگیری از انتقال بیماریهای مقاربتی هستند. این کاندومها از مواد مختلفی مانند لاتکس، پلی‌اورتان و پوست بره ساخته می‌شوند. لاتکس معمول‌ترین ماده استفاده شده است، اما افرادی که به لاتکس حساسیت دارند میتوانند از کاندوم‌های پلی‌اورتان استفاده کنند.
نحوه استفاده
کاندوم باید قبل از شروع رابطه جنسی روی آلت تناسلی مردانه قرار گیرد. هنگام استفاده، نوک کاندوم باید کمی فشرده شود تا فضای کافی برای مایع منی ایجاد شود. پس از انزال، باید کاندوم را به آرامی خارج کرد و مراقب بود که مایع منی از آن نریزد.
میزان اثرگذاری
میزان اثرگذاری کاندوم‌های مردانه در جلوگیری از بارداری حدود ۸۲٪ تا ۹۸٪ است. این میزان بستگی به استفاده صحیح و مداوم از کاندوم دارد.
مزایا و معایب
مزایا:
- حفاظت در برابر بیماریهای مقاربتی
- عدم نیاز به نسخه پزشک
- عدم وجود هورمون و عوارض جانبی هورمونی
- قابل استفاده همزمان با دیگر روشهای پیشگیری
معایب:
- امکان پارگی یا لغزش در صورت استفاده نادرست
- نیاز به استفاده در هر بار رابطه جنسی
- برخی افراد ممکن است به مواد کاندوم حساسیت داشته باشند
کاندوم‌های زنانه برای جلوگیری از بارداری
کاندوم‌های زنانه، که به عنوان فمیدوم نیز شناخته می‌شوند، از مواد پلی‌اورتان یا نیتریل ساخته می‌شوند و داخل واژن قرار می‌گیرند. این کاندومها دارای دو حلقه انعطاف‌پذیر در دو سر خود هستند.
نحوه استفاده
حلقه داخلی کاندوم زنانه باید داخل واژن و نزدیک به دهانه رحم قرار گیرد، در حالی که حلقه خارجی بیرون واژن باقی می‌ماند. این کاندومها میتوانند تا ۸ ساعت قبل از رابطه جنسی داخل واژن قرار گیرند.
میزان اثرگذاری
میزان اثرگذاری کاندوم‌های زنانه در جلوگیری از بارداری حدود ۷۹٪ تا ۹۵٪ است. مانند کاندوم‌های مردانه، این میزان بستگی به استفاده صحیح و مداوم دارد.
مزایا و معایب
مزایا:
- حفاظت در برابر بیماریهای مقاربتی
- قابلیت قرار دادن زودتر از شروع رابطه جنسی
- کنترل بیشتر برای زنان در پیشگیری از بارداری
معایب:
- سخت‌تر بودن قرار دادن نسبت به کاندوم مردانه
- احتمال حرکت و جابجایی کاندوم در طول رابطه
- کمیاب بودن و هزینه بالاتر نسبت به کاندوم مردانه
استفاده از دیافراگم برای جلوگیری از بارداری
دیافراگم وسیله‌ای گنبدی شکل از جنس سیلیکون یا لاتکس است که قبل از رابطه جنسی داخل واژن و بر روی دهانه رحم قرار می‌گیرد. دیافراگم‌ها باید به همراه اسپرم‌کش‌ها استفاده شوند تا اثرگذاری بیشتری داشته باشند.
نحوه استفاده
دیافراگم باید چند ساعت قبل از رابطه جنسی داخل واژن قرار گیرد و حداقل ۶ ساعت بعد از رابطه جنسی در جای خود باقی بماند. پس از ۲۴ ساعت باید دیافراگم را خارج کرد و تمیز نمود.
میزان اثرگذاری
میزان اثرگذاری دیافراگم در جلوگیری از بارداری بین ۷۷٪ تا ۸۸٪ است. استفاده همزمان از اسپرم‌کش میتواند این میزان را به ۹۰٪ برساند.
مزایا و معایب
مزایا:
- استفاده مجدد از دیافراگم
- عدم وجود هورمون و عوارض جانبی هورمونی
- کنترل بیشتر برای زنان
معایب:
- نیاز به تجویز و تعیین اندازه توسط پزشک
- ممکن است استفاده اولیه سخت باشد
- عدم حفاظت در برابر بیماریهای مقاربتی
کلاهک دهانه رحم
کلاهک دهانه رحم وسیله‌ای کوچک از جنس سیلیکون یا لاتکس است که بر روی دهانه رحم قرار می‌گیرد و مانند دیافراگم عمل میکند.
نحوه استفاده
کلاهک باید قبل از رابطه جنسی داخل واژن و بر روی دهانه رحم قرار گیرد و حداقل ۶ ساعت بعد از رابطه جنسی در جای خود باقی بماند. این وسیله را میتوان تا ۴۸ ساعت در واژن نگه داشت.
میزان اثرگذاری
میزان اثرگذاری کلاهک دهانه رحم در جلوگیری از بارداری حدود ۷۰٪ تا ۸۶٪ است و استفاده همزمان از اسپرم‌کش میتواند اثرگذاری آن را افزایش دهد.
مزایا و معایب
مزایا:
- استفاده مجدد از کلاهک
- عدم وجود هورمون و عوارض جانبی هورمونی
معایب:
- نیاز به تجویز و تعیین اندازه توسط پزشک
- ممکن است استفاده اولیه سخت باشد
- عدم حفاظت در برابر بیماریهای مقاربتی
اسپرم‌کش‌ها
اسپرم‌کش‌ها مواد شیمیایی هستند که اسپرم‌ها را غیرفعال می‌کنند و به اشکال مختلفی مانند ژل، فوم، کرم و شیاف واژینال موجود هستند.
نحوه استفاده
اسپرم‌کش‌ها باید حداقل ۱۰ تا ۱۵ دقیقه قبل از رابطه جنسی داخل واژن قرار گیرند و به مدت ۱ ساعت مؤثر هستند. اگر بعد از این مدت رابطه جنسی مجدداً انجام شود، باید اسپرم‌کش دیگری استفاده شود.
میزان اثرگذاری
میزان اثرگذاری اسپرم‌کش‌ها در جلوگیری از بارداری حدود ۷۰٪ تا ۸۰٪ است. استفاده همزمان با دیگر روشهای مانع میتواند اثرگذاری را افزایش دهد.
مزایا و معایب
مزایا:
- عدم نیاز به نسخه پزشک
- سهولت استفاده
- قابلیت استفاده با دیگر روشهای مانع
معایب:
- میزان اثرگذاری کمتر به تنهایی
- نیاز به استفاده مجدد در هر بار رابطه جنسی
- ممکن است باعث تحریک و حساسیت واژن شود
اسفنج‌های ضد بارداری
اسفنج‌های ضد بارداری از فوم پلی‌اورتان ساخته شده و حاوی اسپرم‌کش هستند. این اسفنج‌ها داخل واژن و بر روی دهانه رحم قرار می‌گیرند.
نحوه استفاده
اسفنج باید قبل از رابطه جنسی داخل واژن قرار گیرد و میتواند تا ۲۴ ساعت مؤثر باشد. بعد از استفاده، حداقل ۶ ساعت بعد از رابطه جنسی باید در جای خود باقی بماند و سپس خارج شود.
میزان اثرگذاری
میزان اثرگذاری اسفنج‌های ضد بارداری بین ۷۶٪ تا ۸۸٪ است. اثرگذاری این روش برای زنانی که قبلاً زایمان کرده‌اند کمتر است.
مزایا و معایب
مزایا:
- عدم نیاز به نسخه پزشک
- سهولت استفاده
- قابلیت قرار دادن قبل از شروع رابطه جنسی
معایب:
- نیاز به استفاده در هر بار رابطه جنسی
- ممکن است باعث تحریک و حساسیت واژن شود
- عدم حفاظت در برابر بیماریهای مقاربتی
خلاصه اینکه روشهای مانع متنوعی برای جلوگیری از بارداری وجود دارند که هر کدام دارای مزایا و معایب خاص خود هستند. انتخاب بهترین روش بستگی به نیازها و شرایط فردی هر زن و زوج دارد. مشاوره با پزشک میتواند به انتخاب مناسب‌ترین روش کمک کند.
روشهای هورمونی برای جلوگیری از بارداری
روشهای هورمونی پیشگیری از بارداری بر اساس استفاده از هورمون‌های جنسی برای جلوگیری از تخمک‌گذاری و تغییر شرایط رحم و دهانه رحم عمل می‌کنند. این روش‌ها به طور کلی شامل قرصهای ضد بارداری، تزریق‌ها، چسب‌ها، حلقه‌های واژینال و ایمپلنتها هستند. هر کدام از این روش‌ها دارای مزایا و معایب خاص خود هستند که در ادامه به تفصیل بررسی می‌شوند.
قرصهای ضد بارداری
قرصهای ضد بارداری یکی از رایج‌ترین و مؤثرترین روشهای هورمونی برای جلوگیری از بارداری هستند. این قرصها به دو دسته اصلی تقسیم می‌شوند: قرصهای ترکیبی و قرصهای پروژستینی (مینی پیل).
قرصهای ترکیبی (استروژن و پروژستین)
قرصهای ترکیبی حاوی دو هورمون استروژن و پروژستین هستند که با مهار تخمک‌گذاری، غلیظ کردن مخاط دهانه رحم و نازک کردن پوشش داخلی رحم، از بارداری جلوگیری می‌کنند. این قرصها باید روزانه و در زمان مشخصی مصرف شوند.
میزان اثرگذاری: ۹۱٪ تا ۹۹٪ در صورت استفاده صحیح و مداوم.
مزایا:
- تنظیم چرخه قاعدگی
- کاهش درد و علائم سندرم پیش از قاعدگی (PMS)
- کاهش خطر ابتلا به برخی سرطان‌ها (تخمدان و رحم)
- بهبود آکنه
معایب:
- نیاز به مصرف روزانه و منظم
- عوارض جانبی مانند تهوع، سردرد، افزایش وزن و تغییرات خلقی
- عدم حفاظت در برابر بیماریهای مقاربتی
قرصهای پروژستینی (مینی پیل)
قرصهای پروژستینی تنها حاوی هورمون پروژستین هستند و برای زنانی مناسب هستند که نمی‌توانند استروژن مصرف کنند. این قرصها نیز با غلیظ کردن مخاط دهانه رحم و نازک کردن پوشش داخلی رحم از بارداری جلوگیری می‌کنند.
میزان اثرگذاری: ۹۱٪ تا ۹۹٪ در صورت استفاده صحیح و مداوم.
مزایا:
- مناسب برای زنان شیرده و زنانی که به استروژن حساسیت دارند
- کاهش درد قاعدگی
معایب:
- نیاز به مصرف روزانه و در زمان مشخص
- عوارض جانبی مانند لکه‌بینی بین دوره‌های قاعدگی، سردرد و تغییرات خلقی
- عدم حفاظت در برابر بیماریهای مقاربتی
تزریق‌های ضد بارداری
تزریق‌های ضد بارداری (دپو-پروورا) شامل یک نسخه مصنوعی از هورمون پروژسترون هستند که هر سه ماه یک بار تزریق میشود. این روش با مهار تخمک‌گذاری و غلیظ کردن مخاط دهانه رحم عمل میکند.
میزان اثرگذاری: ۹۴٪ تا ۹۹٪ در صورت استفاده منظم و به موقع.
مزایا:
- عدم نیاز به مصرف روزانه
- مناسب برای زنانی که مصرف روزانه قرص را فراموش می‌کنند
- کاهش خطر ابتلا به سرطان رحم
معایب:
- نیاز به تزریق منظم هر سه ماه
- عوارض جانبی مانند افزایش وزن، کاهش تراکم استخوان، تغییرات خلقی و دوره‌های قاعدگی نامنظم
- عدم حفاظت در برابر بیماریهای مقاربتی
چسب‌های ضد بارداری
چسب‌های ضد بارداری (Birth Control Patch) یک روش هورمونی هستند که به صورت هفتگی روی پوست قرار می‌گیرند و هورمون‌های استروژن و پروژستین را آزاد می‌کنند. این هورمون‌ها از تخمک‌گذاری جلوگیری می‌کنند.
نحوه استفاده: چسب باید هر هفته در یک روز مشخص تعویض شود. در هفته چهارم، هیچ چسبی استفاده نمی‌شود تا دوره قاعدگی رخ دهد.
میزان اثرگذاری: ۹۱٪ تا ۹۹٪ در صورت استفاده صحیح و مداوم.
مزایا:
- عدم نیاز به مصرف روزانه
- کنترل خوب بر چرخه قاعدگی
معایب:
- احتمال تحریک پوست در محل چسب
- عوارض جانبی مشابه قرصهای ترکیبی (تهوع، سردرد، تغییرات خلقی)
- عدم حفاظت در برابر بیماریهای مقاربتی
حلقه‌های واژینال
حلقه‌های واژینال (NuvaRing) یک حلقه پلاستیکی انعطاف‌پذیر هستند که داخل واژن قرار می‌گیرند و هورمون‌های استروژن و پروژستین را آزاد می‌کنند. این هورمون‌ها از تخمک‌گذاری جلوگیری می‌کنند.
نحوه استفاده: حلقه باید به مدت سه هفته در واژن قرار گیرد و سپس برای یک هفته خارج شود تا دوره قاعدگی رخ دهد. بعد از این هفته، یک حلقه جدید جایگزین میشود.
میزان اثرگذاری: ۹۱٪ تا ۹۹٪ در صورت استفاده صحیح و مداوم.
مزایا:
- عدم نیاز به مصرف روزانه
- کنترل خوب بر چرخه قاعدگی
معایب:
- نیاز به قرار دادن و خارج کردن حلقه
- عوارض جانبی مشابه قرصهای ترکیبی (تهوع، سردرد، تغییرات خلقی)
- عدم حفاظت در برابر بیماریهای مقاربتی
ایمپلنت‌های ضد بارداری
ایمپلنت‌های ضد بارداری (Nexplanon) یک میله کوچک و انعطاف‌پذیر هستند که زیر پوست بازو قرار می‌گیرند و هورمون پروژستین را آزاد می‌کنند. این هورمون از تخمک‌گذاری جلوگیری میکند.
نحوه استفاده: ایمپلنت توسط پزشک در یک فرایند ساده و سریع زیر پوست بازو قرار می‌گیرد و میتواند تا سه سال مؤثر باشد.
میزان اثرگذاری: ۹۹٪
مزایا:
- اثر طولانیمدت تا سه سال
- عدم نیاز به مصرف روزانه یا هفتگی
- مناسب برای زنانی که مصرف روزانه قرص را فراموش می‌کنند
معایب:
- نیاز به قرار دادن و خارج کردن توسط پزشک
- عوارض جانبی مانند تغییرات قاعدگی، سردرد، افزایش وزن و تغییرات خلقی
- عدم حفاظت در برابر بیماریهای مقاربتی
روشهای هورمونی پیشگیری از بارداری متنوع و مؤثر هستند و میتوانند نیاز‌های مختلف زنان را برآورده کنند. انتخاب بهترین روش بستگی به نیازها و شرایط فردی هر زن دارد. مشاوره با پزشک میتواند به انتخاب مناسب‌ترین روش کمک کند. همچنین، توجه به مزایای بچه‌دار شدن و تأثیر مثبت آن بر روابط خانوادگی نیز حائز اهمیت است.
استفاده از دستگاه‌های داخل رحمی (IUDs) برای جلوگیری از بارداری
دستگاه‌های داخل رحمی یا IUDها یکی از روشهای مؤثر و طولانیمدت پیشگیری از بارداری هستند. این دستگاه‌ها به شکل T طراحی شده و توسط پزشک در داخل رحم قرار می‌گیرند. دو نوع اصلی IUD وجود دارد: IUDهای مسی و IUDهای هورمونی. در ادامه به بررسی هر یک از این دستگاه‌ها و مزایا و معایب آن‌ها پرداخته میشود.
دستگاه های IUD مسی
IUDهای مسی دستگاه‌هایی هستند که از مس ساخته شده و هیچ هورمونی در آن‌ها به کار نرفته است. این دستگاه‌ها با آزاد کردن یون‌های مس در رحم، مانع از رسیدن اسپرم به تخمک می‌شوند و در نتیجه از بارداری جلوگیری می‌کنند.
نحوه استفاده
IUD مسی توسط پزشک در یک فرایند ساده و در عرض چند دقیقه در داخل رحم قرار می‌گیرد. این دستگاه میتواند تا ۱۰ سال مؤثر باشد و در هر زمان که زن بخواهد باردار شود، میتوان آن را خارج کرد.
میزان اثرگذاری
میزان اثرگذاری IUDهای مسی در جلوگیری از بارداری بیش از ۹۹٪ است. این دستگاه یکی از مؤثرترین روشهای پیشگیری از بارداری است که در دسترس است.
مزایا و معایب
مزایا:
- اثر طولانیمدت تا ۱۰ سال
- عدم نیاز به مصرف روزانه یا ماهانه
- عدم وجود هورمون و عوارض جانبی هورمونی
- قابلیت استفاده به عنوان پیشگیری اضطراری در صورت نصب تا ۵ روز بعد از رابطه جنسی
معایب:
- ممکن است در دوره‌های اولیه باعث خونریزی شدیدتر و دردناک‌تر شود
- امکان ایجاد التهاب و عفونت در موارد نادر
- نیاز به نصب و خارج کردن توسط پزشک
- عدم حفاظت در برابر بیماریهای مقاربتی
دستگاه های IUD هورمونی
IUDهای هورمونی دستگاه‌هایی هستند که علاوه بر ایجاد مانع فیزیکی، هورمون پروژستین را نیز در رحم آزاد می‌کنند. این هورمون با غلیظ کردن مخاط دهانه رحم، نازک کردن پوشش داخلی رحم و مهار تخمک‌گذاری، از بارداری جلوگیری میکند.
نحوه استفاده
IUD هورمونی نیز توسط پزشک در داخل رحم قرار می‌گیرد. این دستگاه‌ها بسته به نوعشان میتوانند بین ۳ تا ۵ سال مؤثر باشند و در هر زمان که زن بخواهد باردار شود، میتوان آن را خارج کرد.
میزان اثرگذاری
میزان اثرگذاری IUDهای هورمونی نیز بیش از ۹۹٪ است و این دستگاه‌ها نیز از مؤثرترین روشهای پیشگیری از بارداری محسوب می‌شوند.
مزایا و معایب
مزایا:
- اثر طولانیمدت بین ۳ تا ۵ سال
- کاهش خونریزی و درد قاعدگی به دلیل نازک شدن پوشش داخلی رحم
- مناسب برای زنانی که نمی‌توانند از استروژن استفاده کنند
- عدم نیاز به مصرف روزانه یا ماهانه
معایب:
- ممکن است در دوره‌های اولیه باعث لکه‌بینی یا خونریزی نامنظم شود
- امکان ایجاد کیست‌های تخمدانی در برخی موارد
- نیاز به نصب و خارج کردن توسط پزشک
- عدم حفاظت در برابر بیماریهای مقاربتی
دستگاه‌های داخل رحمی (IUDها) یکی از مؤثرترین و طولانی‌مدت‌ترین روشهای پیشگیری از بارداری هستند. با توجه به نیازها و شرایط هر زن، میتوان از IUDهای مسی یا هورمونی استفاده کرد. این دستگاه‌ها نه تنها در جلوگیری از بارداری مؤثر هستند، بلکه میتوانند برخی از مشکلات قاعدگی را نیز کاهش دهند. با این حال، مهم است که قبل از انتخاب هر روش پیشگیری، با پزشک خود مشورت کنید تا بهترین گزینه را بر اساس شرایط فردی خود انتخاب کنید. همچنین، به یاد داشته باشید که بچه‌دار شدن نیز مزایای بسیاری دارد و میتواند به تقویت روابط خانوادگی و افزایش شادی خانواده کمک کند.
پیشگیری اضطراری از بارداری (جلوگیری فوری)
پیشگیری اضطراری از بارداری به منظور جلوگیری از بارداری پس از رابطه جنسی محافظت نشده یا در صورت شکست روشهای دیگر پیشگیری از بارداری (مانند پاره شدن کاندوم) استفاده میشود. دو روش اصلی پیشگیری اضطراری شامل قرصهای اضطراری ضد بارداری (ECPs) و استفاده از IUD مسی است. در ادامه به بررسی هر یک از این روش‌ها پرداخته میشود.
قرصهای اضطراری ضد بارداری (ECPs)
قرصهای اضطراری ضد بارداری شامل دارو‌هایی هستند که میتوانند تا چند روز پس از رابطه جنسی محافظت نشده مصرف شوند تا از بارداری جلوگیری کنند. دو نوع اصلی ECPs عبارتند از لوونورژسترل و اولیپریستال استات.
انواع قرصهای اضطراری
- لوونورژسترل: این نوع قرص معمولاً به عنوان “قرص صبح بعد” شناخته میشود و بدون نسخه پزشک قابل تهیه است. این قرص باید هرچه زودتر و حداکثر تا ۷۲ ساعت (۳ روز) پس از رابطه جنسی مصرف شود.
- اولیپریستال استات: این نوع قرص به عنوان “الا” (ella) نیز شناخته میشود و تنها با نسخه پزشک قابل تهیه است. این قرص میتواند تا ۱۲۰ ساعت (۵ روز) پس از رابطه جنسی مصرف شود.
زمان‌بندی و میزان اثرگذاری
- لوونورژسترل: این قرص در صورتی که در ۲۴ ساعت اول پس از رابطه جنسی مصرف شود، تا ۹۵٪ مؤثر است. اثرگذاری آن با گذشت زمان کاهش مییابد و در صورتی که در ۴۸ تا ۷۲ ساعت پس از رابطه مصرف شود، حدود ۸۵٪ مؤثر است.
- اولیپریستال استات: این قرص در هر زمان از ۱۲۰ ساعت پس از رابطه جنسی، حدود ۸۵٪ تا ۹۵٪ مؤثر است.
مزایا و معایب
مزایا:
- دسترسی آسان به لوونورژسترل بدون نسخه پزشک
- مصرف ساده و سریع
- قابلیت استفاده در شرایط اضطراری
معایب:
- عوارض جانبی مانند تهوع، استفراغ، سردرد و خستگی
- احتمال تغییر در چرخه قاعدگی
- کاهش اثرگذاری با گذشت زمان
- عدم حفاظت در برابر بیماریهای مقاربتی
استفاده از IUD مسی به عنوان پیشگیری اضطراری
IUD مسی یکی دیگر از روشهای پیشگیری اضطراری است که میتواند تا ۵ روز پس از رابطه جنسی محافظت نشده نصب شود. این روش یکی از مؤثرترین روشهای پیشگیری اضطراری از بارداری است.
زمان‌بندی و میزان اثرگذاری
- زمان‌بندی: IUD مسی باید توسط پزشک در عرض ۱۲۰ ساعت (۵ روز) پس از رابطه جنسی محافظت نشده نصب شود.
- میزان اثرگذاری: IUD مسی در پیشگیری از بارداری اضطراری تا ۹۹٪ مؤثر است و یکی از بالاترین نرخ‌های اثرگذاری را دارد.
مزایا و معایب
مزایا:
- اثرگذاری بسیار بالا
- قابلیت استفاده طولانیمدت تا ۱۰ سال به عنوان روش پیشگیری مداوم
- عدم نیاز به مصرف روزانه یا ماهانه
معایب:
- نیاز به نصب و خارج کردن توسط پزشک
- احتمال ایجاد خونریزی و درد در دوره‌های اولیه
- هزینه بالاتر نسبت به قرصهای اضطراری
- عدم حفاظت در برابر بیماریهای مقاربتی
پیشگیری اضطراری از بارداری یک گزینه مهم برای زنانی است که در معرض بارداری ناخواسته قرار دارند. انتخاب بین قرصهای اضطراری و IUD مسی بستگی به شرایط فردی و دسترسی به خدمات بهداشتی دارد. هر دو روش دارای مزایا و معایب خاص خود هستند، اما مشاوره با یک پزشک میتواند به انتخاب مناسب‌ترین روش کمک کند. همچنین، به خاطر داشته باشید که استفاده مکرر از روشهای اضطراری به جای روشهای منظم پیشگیری از بارداری توصیه نمی‌شود و بهتر است یک روش پیشگیری منظم و مؤثر را برای جلوگیری از بارداری انتخاب کنید.
روشهای دائمی و برگشت ناپذیر جلوگیری از بارداری
روشهای دائمی پیشگیری از بارداری شامل جراحی‌هایی هستند که به طور دائمی توانایی بارداری را از بین می‌برند. این روش‌ها برای افرادی مناسب است که به طور قطع تصمیم به نداشتن فرزند در آینده دارند. دو نوع اصلی عقیم‌سازی وجود دارد: عقیم‌سازی زنان و عقیم‌سازی مردان.
عقیم‌سازی زنان
عقیم‌سازی زنان که به عنوان بستن لولههای رحمی (توبکتومی) شناخته میشود، یک روش جراحی است که در آن لولههای فالوپ بسته یا قطع می‌شوند. این لوله‌ها وظیفه انتقال تخمک از تخمدان به رحم را دارند و با بستن آن‌ها، تخمک نمی‌تواند به رحم برسد و بارور شود.
فرایند و بهبودی
عمل بستن لولههای رحمی معمولاً به صورت لاپاروسکوپی انجام میشود. در این روش، پزشک از یک لوله نازک و انعطاف‌پذیر به نام لاپاروسکوپ استفاده میکند تا از طریق چند برش کوچک در شکم به لولههای فالوپ دسترسی پیدا کند. سپس لوله‌ها بریده، مسدود یا سوزانده می‌شوند.
عمل توبکتومی معمولاً به عنوان یک جراحی سرپایی انجام میشود، به این معنا که بیمار نیازی به بستری شدن طولانی در بیمارستان ندارد و معمولاً در همان روز میتواند به خانه بازگردد. دوران بهبودی معمولاً کوتاه است و بسیاری از زنان پس از چند روز میتوانند به فعالیت‌های روزمره خود بازگردند.
میزان اثرگذاری
بستن لولههای رحمی بیش از ۹۹٪ در پیشگیری از بارداری مؤثر است و یکی از مطمئن‌ترین روشهای دائمی پیشگیری از بارداری محسوب میشود.
مزایا و معایب
مزایا:
- اثرگذاری بالا و دائمی
- عدم نیاز به استفاده از روشهای پیشگیری دیگر
- عدم تأثیر بر هورمون‌ها و چرخه قاعدگی
معایب:
- نیاز به جراحی و بیهوشی
- امکان بروز عوارض جراحی مانند عفونت یا خونریزی
- عدم قابلیت بازگشت و تغییر تصمیم برای بارداری در آینده
- عدم حفاظت در برابر بیماریهای مقاربتی
عقیم‌سازی مردان
عقیم‌سازی مردان که به عنوان وازکتومی شناخته میشود، یک روش جراحی است که در آن لولههای واس‌دفرانس (لولههای حمل‌کننده اسپرم) بسته یا قطع می‌شوند. این روش باعث میشود که اسپرم‌ها نتوانند به مایع منی وارد شوند و در نتیجه، باروری متوقف میشود.
فرایند و بهبودی
عمل وازکتومی معمولاً به صورت سرپایی و با بی‌حسی موضعی انجام میشود. در این روش، پزشک یک یا دو برش کوچک در پوست کیسه بیضه ایجاد کرده و لولههای واس‌دفرانس را بریده یا مسدود میکند. سپس برش‌ها بخیه‌زده می‌شوند.
این عمل جراحی ساده و کوتاه است و معمولاً کمتر از ۳۰ دقیقه طول می‌کشد. دوران بهبودی نیز کوتاه است و بسیاری از مردان پس از چند روز میتوانند به فعالیت‌های روزمره خود بازگردند. معمولاً توصیه میشود که مردان برای چند روز از فعالیت‌های سنگین و رابطه جنسی خودداری کنند.
میزان اثرگذاری
وازکتومی نیز مانند بستن لولههای رحمی، بیش از ۹۹٪ در پیشگیری از بارداری مؤثر است و یکی از مطمئن‌ترین روشهای دائمی پیشگیری از بارداری محسوب میشود.
مزایا و معایب
مزایا:
- اثرگذاری بالا و دائمی
- عدم نیاز به استفاده از روشهای پیشگیری دیگر
- عدم تأثیر بر عملکرد جنسی یا تولید هورمون‌ها
معایب:
- نیاز به جراحی (هرچند ساده و کوتاه)
- امکان بروز عوارض جراحی مانند عفونت یا خونریزی
- عدم قابلیت بازگشت و تغییر تصمیم برای بارداری در آینده (اگرچه در برخی موارد، جراحی بازگشت وازکتومی ممکن است، اما همیشه موفقیتآمیز نیست)
- عدم حفاظت در برابر بیماریهای مقاربتی
روشهای دائمی پیشگیری از بارداری برای افرادی که به طور قطع تصمیم به نداشتن فرزند در آینده دارند، گزینه‌های بسیار مؤثری هستند. هر دو روش بستن لولههای رحمی در زنان و وازکتومی در مردان، بیش از ۹۹٪ مؤثر هستند و نیاز به استفاده از روشهای پیشگیری موقت را از بین می‌برند. با این حال، مهم است که قبل از انجام این جراحی‌ها، با پزشک مشورت کنید و تمام جوانب و عوارض احتمالی را در نظر بگیرید. همچنین، به یاد داشته باشید که این روش‌ها از بیماریهای مقاربتی جلوگیری نمی‌کنند و در صورت نیاز به محافظت در برابر این بیماری‌ها، باید از روشهای مانع مانند کاندوم استفاده شود.
حفاظت دوگانه در جلوگیری از بارداری
استفاده از کاندوم به همراه روشهای دیگر
استفاده از کاندوم به همراه روشهای دیگر پیشگیری از بارداری، یک راهکار مؤثر برای افزایش میزان حفاظت و اطمینان در جلوگیری از بارداری و همچنین محافظت در برابر بیماریهای مقاربتی است. این روش ترکیبی میتواند شامل استفاده از کاندوم همراه با قرصهای ضد بارداری، IUD، یا سایر روشهای هورمونی باشد.
مزایا
محافظت در برابر بیماریهای مقاربتی: کاندومها تنها روش پیشگیری از بارداری هستند که علاوه بر جلوگیری از بارداری، محافظت در برابر بیماریهای مقاربتی (STIs) مانند HIV، هرپس، و زگیل تناسلی را نیز فراهم می‌کنند. استفاده همزمان از کاندوم و دیگر روشهای پیشگیری میتواند خطر ابتلا به این بیماری‌ها را به طور قابل توجهی کاهش دهد.
افزایش اثرگذاری: ترکیب دو روش پیشگیری از بارداری میتواند میزان اثرگذاری را افزایش دهد و احتمال بارداری ناخواسته را به حداقل برساند. به عنوان مثال، استفاده همزمان از کاندوم و قرصهای ضد بارداری میتواند میزان اثرگذاری را به بیش از ۹۹٪ برساند.
میزان اثرگذاری ترکیبی
استفاده همزمان از دو روش پیشگیری از بارداری، مانند کاندوم و قرصهای ضد بارداری، میتواند میزان اثرگذاری را به حداکثر برساند. این ترکیب میتواند از هر دو شکست احتمالی در استفاده صحیح از یکی از روش‌ها جلوگیری کند و یک لایه اضافی از محافظت را فراهم نماید. به عنوان مثال، اگر یک زن از قرصهای ضد بارداری استفاده کند و همچنین شریک جنسی او از کاندوم استفاده کند، احتمال بارداری به طور قابل توجهی کاهش مییابد و نزدیک به صفر میشود.
سخن آخر
در این مقاله، به بررسی جامع روشهای مختلف پیشگیری از بارداری پرداختیم، از جمله روشهای طبیعی، مانع، هورمونی، دستگاه‌های داخل رحمی (IUD)، روشهای اضطراری و دائمی. هر کدام از این روش‌ها دارای مزایا و معایب خاص خود هستند و میزان اثرگذاری متفاوتی دارند. انتخاب بهترین روش پیشگیری از بارداری بستگی به نیازها، شرایط فردی و ترجیحات شخصی هر زن و زوج دارد.
مهم است که پیش از انتخاب هر روش پیشگیری از بارداری، با یک متخصص بهداشتی یا پزشک مشورت کنید. پزشک میتواند با توجه به شرایط پزشکی، سن، سابقه بارداری و دیگر عوامل، بهترین روش را به شما توصیه کند. مشاوره با پزشک همچنین میتواند به شما کمک کند تا از تمامی مزایا و معایب هر روش آگاه شوید و تصمیم بهتری بگیرید.
انتخاب روش مناسب پیشگیری از بارداری یک تصمیم شخصی و مهم است که نیاز به بررسی دقیق و مشاوره با متخصصان دارد. هر روش دارای مزایا و معایب خاص خود است و ممکن است برای هر فرد مناسب نباشد. به همین دلیل، مهم است که به دقت تحقیق کنید و با پزشک خود مشورت نمایید تا بهترین روش را بر اساس نیازها و شرایط خود انتخاب کنید. همچنین، به یاد داشته باشید که برخی روش‌ها از بیماریهای مقاربتی محافظت نمی‌کنند، بنابراین اگر نیاز به حفاظت در برابر این بیماری‌ها دارید، استفاده از کاندوم را در نظر بگیرید.
همچنین ترجیحات فرهنگی و فردی نقش مهمی در انتخاب روش پیشگیری از بارداری دارند. برخی افراد ممکن است ترجیح دهند از روشهای طبیعی یا سنتی استفاده کنند، در حالی که دیگران ممکن است روشهای مدرن و پزشکی را ترجیح دهند. همچنین، ممکن است برخی فرهنگ‌ها و جوامع ترجیحات خاصی در مورد روشهای پیشگیری داشته باشند که باید مورد توجه قرار گیرد.
دسترسی به روشهای مختلف پیشگیری از بارداری و هزینه‌های مربوط به آن‌ها میتواند یک عامل مهم در انتخاب روش مناسب باشد. برخی روش‌ها نیاز به نسخه پزشک دارند و ممکن است هزینه بالاتری داشته باشند، در حالی که روشهای دیگر ممکن است به راحتی و با هزینه کمتر قابل دسترسی باشند. بررسی هزینه‌ها و دسترسی به روشهای مختلف میتواند به شما کمک کند تا تصمیم بهتری بگیرید.
هر روش پیشگیری از بارداری ممکن است دارای عوارض جانبی خاص خود باشد. برخی افراد ممکن است به هورمون‌های موجود در قرصها یا روشهای دیگر حساسیت داشته باشند و عوارضی مانند تهوع، سردرد، یا تغییرات خلقی را تجربه کنند. همچنین، برخی روش‌ها ممکن است تأثیرات بلندمدتی بر سلامت داشته باشند. مهم است که این عوارض را با پزشک خود مورد بحث قرار دهید و بهترین روش را بر اساس وضعیت سلامتی و نیاز‌های خود انتخاب کنید.
با توجه به این ملاحظات، انتخاب روش مناسب پیشگیری از بارداری نیازمند تحقیق و مشاوره دقیق است. با انتخاب صحیح، می‌توانید از بارداری‌های ناخواسته جلوگیری کرده و سلامت خود را حفظ کنید، در حالی که به نیازها و ترجیحات فردی و فرهنگی خود نیز احترام می‌گذارید.
در پایان منابع این مقاله و منابعی برای مطالعه بیشتر آورده شده است:
