نکاتی ضروری که راجع به آبسه دندان باید بدانید
آبسه دندان چیست؟ یک کیسه پر از چرک است که در اثر عفونت باکتریایی در اطراف ریشه دندان یا لثه‌ها شکل می‌گیرد. به‌ظاهر ممکن است فقط یک درد ساده یا ورم کوچک به نظر برسد، اما حقیقت این است که خطرات عفونت و آبسه دندان می‌تواند فراتر از آن چیزی باشد که تصور می‌کنید!
وقتی یک دندان دائماً تیر می کشد و با درد خود باعث می شود در طول شب بیدار بمانید، این مشکل می تواند آزاردهنده تر و نگران کننده تر از یک سر درد ساده باشد. آبسه دندان عفونتی داخل دندان است که به نوک ریشه یا اطراف آن منتشر شده است. این عفونت از حفره داخلی دندان نشأت می گیرد، که “حفره پالپ” نامیده می شود.
داخل حفره پالپ مملو از عروق خونی و اعصاب است که جمعاً “پالپ” نامیده می شوند. قبل از تشکیل آبسه، دندان قابلیت مبارزه با عفونت خود را از دست داده است، و باکتری ها قادرند حفره پالپ را مورد حمله قرار دهند و تکثیر شوند. با تکثیر باکتری ها، معمولاً عفونت باکتریایی از حفره پالپ منتشر می شود و از طریق انتهای ریشه وارد استخوان می شود. آبسه کیسه ای پر از چرک است متشکل از گلبول های سفید مرده، باقی مانده بافت، و باکتری.
تفاوت آبسه دندان و آبسه لثه در منبع عفونت آنها است. آبسه دندان (“آبسه پری آپیکال”)، این عفونت از پالپ دندان منشاء می گیرد و از انتهای ریشه به خارج آن گسترش می یابد. آبسه لثه (“آبسه پریودنتال”) پس از بیماری لثه، از پاکت پریودنتال که کنار ریشه دندان است آغاز می شود. درمان هر یک از این شرایط به منشاء عفونت بستگی دارد.
چرا باید فوراً آبسه دندان را جدی بگیرید؟
بر اساس مطالعه‌ای از American Dental Association در سال 2023، بیش از ۳۰% از بستری‌های اورژانس مرتبط با دندان در آمریکا به دلیل عفونت‌های پیشرفته ناشی از آبسه درمان‌نشده بوده است.
آبسه دندان چه خطراتی برای افراد دارد؟
بارها شاهد بیمارانی بوده‌ایم که با یک آبسه ساده شروع کردند، اما چون آن را جدی نگرفتند، به مرحله‌ای رسیدند که نه‌تنها دندان، بلکه سلامتی کل بدنشان به خطر افتاد.
در این بخش به زبان ساده و دقیق برایتان توضیح می‌دهیم که:
- آبسه دندان چیست؟
- چه خطراتی برای بدن دارد؟
- چطور می‌توان از عوارضش پیشگیری کرد؟
- و مهم‌تر از همه: چه زمانی باید فوراً به متخصص مراجعه کنید؟
این عفونت تنها به دندان محدود نمی‌ماند و در صورت عدم درمان، می‌تواند به سایر نقاط بدن گسترش یابد
چرا برخی افراد بیشتر در معرض آبسه دندان هستند؟
برخی افراد به دلایل خاصی بیشتر در معرض خطرات عفونت و آبسه دندان هستند. در ادامه به مهم‌ترین این عوامل اشاره می‌کنیم:
۱. عدم رعایت بهداشت دهان و دندان
مسواک نزدن منظم، استفاده نکردن از نخ دندان و عدم مراجعه دوره‌ای به دندان‌پزشک می‌تواند منجر به تجمع پلاک و باکتری‌ها شده و خطر ابتلا به آبسه را افزایش دهد
۲. پوسیدگی‌های عمیق درمان‌نشده
پوسیدگی‌های عمیق که به موقع درمان نشوند، می‌توانند به پالپ دندان نفوذ کرده و باعث عفونت و تشکیل آبسه شوند.
۳. ترک‌های دندانی یا درمان‌های ناقص
ترک‌های دندانی یا درمان‌های ناقص مانند عصب‌کشی‌های ناکامل می‌توانند راه ورود باکتری‌ها به داخل دندان را فراهم کرده و منجر به عفونت شوند.
۴. سیستم ایمنی ضعیف
افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، مانند بیماران دیابتی یا افرادی که تحت شیمی‌درمانی هستند، بیشتر در معرض ابتلا به عفونت‌ها و آبسه‌های دندانی قرار دارند.
۵. تاریخچه درمان ریشه ناقص یا قدیمی
درمان‌های ریشه‌ای که به درستی انجام نشده‌اند یا قدیمی هستند، می‌توانند منبعی برای رشد باکتری‌ها و ایجاد آبسه باشند.
چرا مراجعه زودهنگام باعث صرفه‌جویی در هزینه می‌شود؟
درمان آبسه پیشرفته ممکن است شامل موارد زیر شود:
- عکسبرداری تخصصی (CBCT)
- درمان ریشه چندمرحله‌ای
- آنتی‌بیوتیک‌های قوی
- جراحی تخلیه
- گاهی کشیدن دندان و ایمپلنت
در حالی که درمان زودهنگام تنها به یک پرکردگی ساده یا پالپ‌تراپی ختم می‌شود.
آیا آبسه دندان خودبه‌خود خوب می‌شود؟
پاسخ سریع: نه! آبسه دندان هرگز به‌طور کامل و خودبه‌خود خوب نمی‌شود!
چرا کاهش درد به معنای بهبود نیست؟
طبق مطالعه‌ای در Journal of Endodontics، سال 2023، در بیش از ۷۲٪ موارد آبسه‌های بدون درمان تخصصی، عفونت به بافت‌های اطراف گسترش پیدا کرده است.
چرا نباید منتظر “خودبه‌خود خوب شدن” باشید؟
در بسیاری از بیماران، درد برای مدتی فروکش می‌کند و این تصور غلط ایجاد می‌شود که مشکل برطرف شده. درواقع:
- کاهش درد به معنای درمان نیست.
- باکتری‌ها به آرامی اما پیوسته گسترش می‌یابند.
- در موارد مزمن، عفونت می‌تواند به سینوس‌ها، استخوان فک یا حتی مغز نفوذ کند!
آبسه دندان چه خطراتی برای افراد دارد؟
در ادامه خواهیم دید که علائم پخش شدن عفونت دندان در بدن شامل چه مواردی است؟
- گسترش عفونت به استخوان فک (استئومیلیت)
- عفونت سینوس‌ها و بروز سینوزیت چرکی
- تهدید حیات در موارد پیشرفته (آبسه لودویگ)
- تورم شدید صورت، دشواری در بلع یا تنفس
- نیاز به جراحی‌های وسیع‌تر یا حتی بستری در ICU
بر اساس گزارش ADA (انجمن دندان‌پزشکی آمریکا، 2023)، سالانه بیش از ۸۵۰۰ مورد بستری در آمریکا فقط به دلیل عفونت دندانی پیشرفته گزارش شده است.
درمان آبسه دندان چگونه انجام می‌شود؟
به عنوان متخصص درمان ریشه (اندودنتیست)، مراحل درمان بسته به شدت و محل آبسه متفاوت است، اما اغلب به شکل زیر انجام می‌شود:
- عکسبرداری دقیق با رادیوگرافی دیجیتال
- باز کردن کانال ریشه برای تخلیه عفونت
- پاکسازی کامل کانال‌ها و ضدعفونی با مواد استاندارد جهانی
- پر کردن ریشه با متریال بیو‌سازگار
- گاهی نیاز به مصرف آنتی‌بیوتیک یا جراحی آپیکو (در آبسه‌های پیچیده‌تر)
آیا می‌توان با داروی خانگی آبسه را درمان کرد؟
نه به صورت قطعی!
گرچه برخی مواد خانگی مانند نمک، سیر یا عسل خواص ضدباکتریایی دارند، اما:
- تأثیر آنها سطحی و موقت است.
- به عمق ریشه یا بافت عفونی نفوذ نمی‌کنند.
- ممکن است علائم را پنهان کنند و درمان را به تأخیر بیندازند.
این درمان‌ها فقط در کنار درمان تخصصی قابل استفاده‌اند، نه جایگزین آن.
برگرفته از: drkavoosghajar.com
